Bệnh thủy đậu là căn bệnh truyền nhiễm do virus gây ra và có khả năng lan truyền dễ dàng từ người này sang người khác thông qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp với các mụn nước. Tuy là bệnh phổ biến, nhưng thủy đậu vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ và biến chứng nếu không được điều trị đúng cách. Vậy, bệnh thủy đậu là gì? Triệu chứng của bệnh như thế nào và mức độ nguy hiểm ra sao? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này.
Bệnh thủy đậu là gì?
Bệnh thủy đậu là gì? Thủy đậu là bệnh truyền nhiễm cấp tính, gây ra tình trạng nhiễm trùng trên da, xảy ra ở cả trẻ em và người lớn. Nguyên nhân bị thủy đậu là do virus mụn rộp varicella-zoster. Bất kỳ ai chưa có miễn dịch với thủy đậu, do chưa từng mắc bệnh hoặc chưa được tiêm đầy đủ vắc xin, đều có nguy cơ lây nhiễm.
Theo thông tin từ Cục Y tế Dự phòng thuộc Bộ Y tế, thủy đậu có khả năng lây lan rất nhanh và rộng rãi, có khả năng xuất hiện ở bất kỳ nơi nào trên thế giới. Tại các quốc gia có khí hậu ôn đới, tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi mắc bệnh thủy đậu đạt tới 90%, trong khi tỷ lệ này ở người lớn có thể lên đến 95%.
Tại Việt Nam, theo thống kê từ Hội Y học Dự phòng, năm 2016 đã ghi nhận gần 22.000 ca mắc bệnh; con số này đã tăng 45,9% vào năm 2017, lên tới 39.000 trường hợp, và vào năm 2018, Việt Nam đã có hơn 31.000 ca mắc.
Dù đã có vắc xin phòng ngừa hiệu quả, số lượng ca bệnh vẫn không giảm đáng kể qua các năm, cho thấy tỷ lệ tiêm chủng vắc xin thủy đậu đang giảm sút, và người dân có phần chủ quan trong công tác phòng ngừa.
Theo báo cáo của Sở Y tế Hà Nội, trong 6 tháng đầu năm 2024, trên địa bàn thành phố ghi nhận 679 ca mắc thủy đậu. Cũng trong 6 tháng đầu năm nay, rất nhiều địa phương trên cả nước cũng đã ghi nhận tình trạng dịch thủy đậu diễn biến phức tạp, đơn cử, tại tỉnh Yên Bái ghi nhận vụ dịch thủy đậu với 69 ca bệnh, trong đó có một trường hợp tử vong. Điểm sáng duy là số ca này giảm hơn 2,6 lần so với cùng kỳ năm 2023.
Triệu chứng thủy đậu ở người lớn
Triệu chứng của người lớn khi mắc bệnh thủy đậu là gì? Khi người lớn bị nhiễm thủy đậu, triệu chứng thường tương tự như ở trẻ em nhưng có xu hướng nghiêm trọng hơn. Thời gian ủ bệnh thủy đậu và bắt đầu phát triển từ 1 đến 3 tuần sau khi tiếp xúc với virus, với thời gian khởi phát từ 10 đến 14 ngày sau khi tiếp xúc với mầm bệnh, kéo dài từ 7 đến 10 ngày. Triệu chứng bệnh thủy đậu điển hình là mụn nước xuất hiện trên mặt và các chi, sau đó lan rộng ra toàn bộ cơ thể chỉ trong vòng 12 đến 24 giờ.
Cụ thể biểu hiện của bệnh thủy đậu là gì? Biểu hiện của thủy đậu dễ nhận biết nhất là những đốm đỏ ngứa, chứa đầy chất lỏng. Những đốm đỏ này thường xuất hiện đầu tiên trên mặt và ngực, sau đó nhanh chóng lan ra toàn thân, gây cảm giác ngứa ngáy và khó chịu. Các đốm mới hình thành trong khi những đốm cũ đang trong quá trình lành. Nếu gãi vào những vùng này sẽ dẫn đến vết loét, để lại sẹo vĩnh viễn hoặc gây nhiễm trùng. Khoảng một tuần sau, các mụn nước sẽ bắt đầu rỉ dịch, hình thành lớp vảy và sau đó sẽ lành lại.
Các triệu chứng này có thể kéo dài từ 5 đến 10 ngày. Người bệnh có khả năng lây nhiễm cho những người chưa từng bị thủy đậu hoặc chưa được tiêm phòng từ 1 đến 2 ngày trước khi phát ban xuất hiện, và khả năng lây nhiễm sẽ tiếp tục cho đến khi tất cả các nốt đỏ khô lại và hình thành lớp vảy.
Nguy hiểm của bệnh thủy đậu là gì?
Bênh thủy đậu có nguy hiểm không? Thủy đậu là bệnh lý có tính chất lành tính và thường có khả năng tự khỏi sau 7-10 ngày mà không để lại nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể diễn tiến phức tạp, dẫn đến biến chứng nguy hiểm, phải nhập viện ngay lập tức và thậm chí có nguy cơ tử vong. Dù vượt qua được các biến chứng, người bệnh vẫn phải đối diện với di chứng kéo dài, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thể chất và tinh thần.
Các biến chứng nguy hiểm của bệnh thủy đậu là gì?
Thông thường, bệnh thủy đậu thường không gây nên nhiều hậu chứng cho người bệnh. Nhưng ít ai biết rằng bên cạnh những triệu chứng thông thường như sốt, mẩn ngứa, bệnh thủy đậu còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Vậy những biến chứng nguy hiểm của bệnh thủy đậu là gì và làm sao để nhận biết kịp thời?
- Nhiễm trùng tổn thương thủy đậu: Tình trạng biến chứng bệnh thủy đậu là gì? Xảy ra khi các vùng da bị tổn thương trở nên nghiêm trọng hơn, xuất hiện lở loét và có nguy cơ cao nhiễm trùng phụ do các vi khuẩn như Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng) hoặc Streptococcus pyogenes (liên cầu khuẩn). Theo nghiên cứu của bác sĩ Allan Doctor và cộng sự, khoảng 50% trẻ em mắc bệnh thủy đậu có nguy cơ đối mặt với biến chứng nhiễm trùng bội nhiễm do liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A.
- Nhiễm trùng huyết: Nguy hiểm của biến chứng bệnh thủy đậu là gì? Đây là biến chứng tiến triển nhanh chóng từ virus Varicella Zoster (VZV) gây bệnh thủy đậu, khi virus lan vào máu, dẫn đến tổn thương mô, suy giảm chức năng nội tạng và có nguy cơ gây tử vong trong thời gian ngắn. Nghiên cứu tại Đài Loan giai đoạn 2000 – 2008 cho thấy 1,29% bệnh nhân thủy đậu phát triển biến chứng nhiễm trùng huyết.
- Viêm phổi: Biến chứng này thường xuất hiện ở người lớn từ ngày thứ 3 đến thứ 5 của bệnh, dẫn đến suy hô hấp, phù phổi và đe dọa tính mạng.
- Biến chứng thần kinh trung ương: Gây ra tình trạng ức chế nhẹ chức năng tiểu não, thậm chí dẫn đến viêm não và viêm màng não, là những biến chứng rất nghiêm trọng. Khoảng 1/4.000 trẻ em dưới 15 tuổi mắc thủy đậu gặp biến chứng này, ảnh hưởng nặng nề đến hệ thần kinh trung ương.
- Hội chứng Reye: Biến chứng này trong bệnh thủy đậu là gì? Biến chứng ảnh hưởng đến chức năng não và gan, gây sưng tấy ở cả hai cơ quan này, kèm theo triệu chứng co giật, mất ý thức và có nguy cơ tử vong cao.
- Zona thần kinh: Zona thần kinh khi mắc bệnh thủy đậu là gì? Biến chứng này xảy ra khi virus VZV tái phát sau nhiều năm ẩn náu trong cơ thể. Người bệnh sẽ trải qua những cơn đau dữ dội và gặp phải viêm dây thần kinh vận động, gây yếu cơ tại khu vực da bị phát ban. Các triệu chứng khác bao gồm khô mắt, đau tai, ảnh hưởng đến thị lực, gây loét giác mạc, thậm chí dẫn đến mù lòa.
- Phụ nữ mang thai mắc bệnh thủy đậu có khả năng lây bệnh cho thai nhi, gây ra những tác động nghiêm trọng như dị tật bẩm sinh, sảy thai, sinh non, thai chết lưu, hoặc thậm chí tử vong ở trẻ sơ sinh.
Đối tượng có nguy cơ cao mắc các biến chứng của thủy đậu?
Những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh thủy đậu là gì và biến chứng nghiêm trọng:
- Trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 5 tuổi: Nhóm có nguy cơ cao vì hệ miễn dịch của trẻ vẫn đang trong giai đoạn phát triển và chưa hoàn thiện. Do đó, trẻ dễ bị mắc các biến chứng của thủy đậu như viêm não, viêm phổi, hay nhiễm trùng huyết.
- Thanh thiếu niên: Nhóm dễ rơi vào “khoảng trống miễn dịch” của bệnh thủy đậu là gì. Có thể hiểu đây là nhóm đối tượng thường không được tiêm nhắc lại hoặc thiếu các loại vắc xin cần thiết trong độ tuổi.
- Người lớn: Khi mắc thủy đậu, người lớn thường gặp phải diễn biến nặng hơn và quá trình hồi phục cũng khó khăn hơn so với trẻ em, với nguy cơ cao biến chứng, đặc biệt là viêm phổi.
- Phụ nữ mang thai: Trong thai kỳ, cơ thể người mẹ trải qua nhiều thay đổi về sinh lý và hệ miễn dịch bị suy yếu, làm giảm khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh. Do đó, phụ nữ mang thai cũng thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc biến chứng bệnh thủy đậu là gì.
- Người bị suy giảm miễn dịch: Những người mắc bệnh mạn tính, đang điều trị bằng hóa trị, xạ trị, hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao hơn trong việc mắc bệnh thủy đậu và các biến chứng nghiêm trọng.
Kết bài
Trên đây là thông tin cơ bản về bệnh thủy đậu là gì? Có thể thấy đây là bệnh truyền nhiễm phổ biến, nhưng vẫn tiềm ẩn những nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và có phương pháp chăm sóc, phòng ngừa hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe cho bản thân cũng như cộng đồng. Hãy luôn chú trọng việc tiêm phòng và tuân thủ các hướng dẫn y tế để tránh những biến chứng đáng tiếc mà bệnh thủy đậu mang lại.